Jakub Weiher herbu Skarzyna

Jakub Weiher.

Hrabia świętego cesarstwa rzymskiego, wojewoda malborski, starosta dzierzgoński, człuchowski, bytowski, dziedziczny pan Wildschutzu, Rzucewa, senator Królestwa Polski i Ziem Pruskich, pułkownik naczelny i generalny, urodzony w 1609 roku syn Jana Weihera i Anny Szczawińskiej. Ród Weiherów pochodzi z Frankonii, skąd do Prus Królewskich przybyli jego przodkowie w XIV wieku. Weiherowie stali się znaczącym rodem w Prusach za czasów dziadka Jakuba, Ernesta Weihera, który został starostą puckim i dowódcą floty królewskiej. Jakub wykształcenie swe zdobył w kolegium jezuickim w Braniewie, na dworze królewskim oraz na uniwersytecie bolońskim. Po zakończeniu studiów, podtrzymując tradycje swego ojca i dziada, został żołnierzem walcząc w wojnie trzydziestoletniej w szeregach armii Ligii Katolickiej książąt Rzeszy Niemieckiej. Walczył w Niemczech, Hiszpanii i prawdopodobnie na Malcie, stąd w herbie Weiherowa Krzyż Maltański. W oddziałach Albrechta von Wallensteina dowodził chorągwią jazdy prawdopodobnie rajtarskiej. Od cesarza Ferdynanda II otrzymuje tytuł hrabiego. W 1632 roku wraca do kraju, służąc w wojskach króla Władysława IV jako pułkownik. Bierze udział w wyprawie smoleńskiej w latach 1632-34 podczas której życia o mało nie stracił. Co ojciec Grzegorz Gdański w swej kronice klasztornej pod rokiem 1634 tak opisał:

"Podczas powrotu do ojczyzny pod Białą, miastem jakimś moskiewskim jeszcze nie zdobytym, zatrzymał się i wziął udział w jego oblężeniu. Nagle został zasypany, bo nieprzyjaciel zastosował miny. Widząc, że jest w ostatecznym niebezpieczeństwie życia i cały ratunek upatrując tylko w Bogu, przez zasługi św. Franciszka, umiłowanego opiekuna swego, wezwał pomocy bożej ślubując, że jeżeli wyjdzie cało z tego krytycznego położenia na wieczną pamiątkę tego dobrodziejstwa wybuduje w swoich dobrach kościół na cześć Trójcy św. i św. Franciszka i wszelkimi siłami będzie szerzył chwałę bożą. Uczyniwszy ten ślub ocalał ."

W 1635 zostaje komendantem i prowadzi nadzór nad budową fortów morskich we Władysławowie i Kazimierzowie. Po zdarzeniu pod Białą Jakub Weiher ustatkował się i w 1636 roku ożenił się z Anną Elżbietą Schaffgotsch, pochodzącą z rodu spokrewnionym ze śląskimi Piastami. Od króla Władysława IV za zasługi wojenne otrzymuje liczne nadania stając się jednym z ważnych senatorów w kraju. W latach 1643-1649 spełnia swoje śluby, buduje kościół św. Franciszka i lokuję w 1643 roku, po uzyskaniu zgody od króla Władysława IV, osadę miejską zwaną Wola Weiherowska. W 1648 funduje klasztor franciszkanów, a w 1649 roku funduje Kalwarię Wejherowską i rozpoczyna budowę pierwszych kaplic. Jakub Weiher posłał do Jerozolimy ludzi którzy dokonali pomiarów i przywieźli ziemię, którą podsypano pod niektóre kaplice. W 1650 roku od króla Jana Kazimierza otrzymuje przywilej podniesienia kolonii Woli Weiherowskiej do godności miasta pruskiego.

Plan Wejherowa i Kalwarii ks. M. Judyckiego z 1660 r.

W kwietniu 1650 roku umiera po porodzie syna żona Anna Elżbieta, a w listopadzie jego syn. W tymże 1650 roku Jakubowi Weiherowi po długoletnich staraniach przy tutejszym klasztorze, za zgodą Samuela z Obór Czosnowskiego administratora diecezji włocławskiej i pomorskiej, udaje się założyć szkołę klasztorną. W następnym roku bierze udział w jednej z największych, a może największej bitwie XVII wiecznej Europy, pod Beresteczkiem. W decydującym dniu tej bitwy to jest 30 czerwca 1651 roku oddziały rajtarskie wojewody Jakuba Weihera wraz z gwardią królewską i rajtarią Bogusława Radziwiła stanowiły bezpośrednie oparcie chorągwi husarskich, w których znajdował się król podczas bitwy. W krytycznym momencie bitwy król Jan Kazimierz, aby odeprzeć atak tatarów pod dowództwem Nuradyna, rzuca do ataku pospolite ruszenie prawdopodobnie wsparte rajtarią Bogusława Radziwiła w której szeregach mógł walczyć Jakub Weiher. We wrześniu 1652 roku bierze ślub z Joanną Katarzyną Radziwiłłówną.

W lipcu 1655 roku rozpoczyna się okres zwany w historii Polski potopem szwedzkim. Szwedzi uderzają na Wielkopolskę, Prusy Królewskie zostawiając w spokoju. Ale we wrześniu flota szwedzka przybywa do brzegu pruskiego aby zdobyć Puck, przygotowując pozycje wyjściowe do oblężenia Gdańska. Jakub Weiher dowodząc wojskami polskimi w Pucku "...który flotę szwedzką zmusił do ustąpienia i zaniechania swych planów " uniemożliwił desant wojsk szwedzkich w Pucku. Rok 1656 to obrona Malborka, ale po dwóch miesiącach oblężenia zgodził się na honorową kapitulację. Jeszcze w tym roku bierze udział w bitwie warszawskiej. Umiera po krótkiej chorobie 20 lutego 1657 roku. Pochowano go w Gdańsku, ale w 1658 roku przeniesiono jego szczątki do krypty kościoła franciszkanów, tam gdzie spoczywają jego żony i dzieci.

Podpis Jakuba Weihera na jednym z zachowanych pism.

W źródłach spotykamy różną pisownię nazwiska Weiher, najczęściej to: Wejher, Weyher ale także Waier, Weier.

Herb Skarzyna.

Bibliografia

  • "Beresteczko 1951" Romuald Romański 2007.
  • "Kronika Klasztoru Franciszkanów Ściszlejszej Obserwacji w Wejherowie w Latach 1633-1676" o. Grzegorz Gdański 1996.
  • "Jakub Wejher" hasło WIKIPEDIA 2011.
  • "Wędrówki po Kaszubach" Artur Jabłoński 1998.
  • "Wejherowo i Ziemia Wejherowska" Franciszek Mamuszka 1969.
  • "Jakub,Mikołaj i Ludwig Wejherowie" Józef Włodarski 2016